Geneesmiddelen nemen en autorijden: ken de risico’s!

Je weet dat alcohol en drugs een gevaar vormen als je achter het stuur kruipt. Maar hoe zit het met geneesmiddelen? Het gevaar is niet alom bekend maar het probleem neemt zienderogen toe. Wist je trouwens dat rijden onder invloed van medicatie het ongevalsrisico kan vervijfvoudigen?

In 2011 onderwierp het Europees DRUID-project bestuurders uit 13 Europese landen aan een aantal tests. België bleek, volgens de onderzoekers, het hoogste aantal bestuurders te tellen die onder invloed van geneesmiddelen reden.

De meest recente studie in ons land werd in 2019 uitgevoerd door het VIAS. Dit zijn de bevindingen:

• Niet alleen slaappillen en kalmeringsmiddelen, maar ook sterke pijnstillers, kunnen zorgen voor slaperigheid, afleiding, een verminderde coördinatie en een verminderd reactievermogen.
• Hun consumptie kan het risico op ongevallen met factor 2 tot 10 verhogen, een effect dat vergelijkbaar is met een alcoholconcentratie in het bloed tussen 0,5 en 0,8 promille.
• Erger nog, het gecombineerde gebruik van medicijnen en alcohol zorgt voor een risico dat 20 tot 200 keer groter is!
• Meer dan 6% van de Belgen geeft toe minstens één keer per maand te rijden onder invloed van kalmeermiddelen of slaappillen.
• In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, maken mensen jonger dan 35 jaar (13%), en met name jonge mannen (18%), zich veel meer zorgen over deze problematiek dan mensen van 55 jaar en ouder (2%).
• Rijden onder invloed van deze medicijnen komt vaker voor in Brussel (10%) en Wallonië (8%) dan in Vlaanderen (5%).

Wat zijn de gevolgen van geneesmiddelen op het rijgedrag?

De meest doeltreffende geneesmiddelen tegen pijn, koorts of hoest hebben een slaapverwekkend (kalmerend) effect dat slaperigheid kan veroorzaken, je alertheid kan beïnvloeden en je reflexen ernstig kan verminderen.

Sommige geneesmiddelen kunnen ook je beoordelingsvermogen aantasten, omdat je in een toestand van euforie of soms agressie raakt en je daardoor het gevoel voor gevaar kunt verliezen. Andere geneesmiddelen kunnen gezichtsstoornissen tot gevolg hebben of je coördinatievermogen verstoren, of zelfs duizeligheid of een gevoel van zwakte of bedwelming veroorzaken.

Therapeutische medicatie (benzodiazepines en antidepressiva) - en hypnotica (tegen slaapstoornissen) behoren tot de groep geneesmiddelen die de meest ernstige bijwerkingen kunnen veroorzaken.

Wat moet je als bestuurder doen als je geneesmiddelen moet nemen?

Je weet nu hoe de inname van bepaalde geneesmiddelen jouw rijgedrag kan beïnvloeden. Om problemen te vermijden, is het dus uiterst belangrijk dat je je zorgvuldig informeert:

• De beste raadsman is je arts. Hij/zij moet je informeren over de bijwerkingen en hoe ze je rijgedrag kunnen beïnvloeden.
• Op de tweede plaats komt de apotheker. Deze gezondheidsspecialist zal - moet - je verwittigen over de mogelijke gevolgen van de inname van bepaalde medicatie.
• Voor sommige geneesmiddelen heb je geen doktersvoorschrift nodig. Je apotheker moet je in dat geval advies geven.
• Lees in elk geval altijd de bijsluiter.
• Vermijd, indien mogelijk, zelfmedicatie.

Let op voor boetes!

Wanneer de inname van een geneesmiddel je gedrag aantast, kan je - zoals de wetgeving het beschrijft - verkeren "in een staat van dronkenschap of in een soortgelijke staat met name ten gevolge van het gebruik van drugs of geneesmiddelen". In geval van controle wordt door een politieman onderzocht of de bestuurder in een "ongeschikte toestand" verkeert.

Over het algemeen zal de politieman een mogelijke alcoholintoxicatie onderzoeken door je een ademtest te laten doen. Een andere mogelijkheid is een speekseltest om mogelijke sporen van drugs te vinden. Maar hoe zit het met geneesmiddelen?

Fiorella Toro, directrice van de afdeling misdaadbeleid bij het AWSR (het Waalse agentschap voor verkeersveiligheid) bevestigt dat er een speekseltest bestaat voor het opsporen van bepaalde geneesmiddelen. "Deze test detecteert de absorptie van benzodiazepine. Een interessant meetinstrument dat dit fenomeen aanpakt, bestudeert, onderzoekt en eventueel kan leiden tot het opleggen van sancties. In Duitsland wordt het al toegepast. Onze wens is dat België zich aansluit maar het systeem moet eerst gehomologeerd worden en er moet een wetswijziging plaatsvinden. Wij willen, hoe dan ook, aandringen op het feit dat artsen en apothekers een zeer belangrijke rol spelen. Zij geven de informatie door aan de patiënten. Het besef van dit maatschappelijk fenomeen is een essentieel element voor preventie."

Je moet weten dat rijden in een soortgelijke staat als dronkenschap, als gevolg van de inname van medicatie, bestraft kan worden met een geldboete van 1.600 tot 16.000 euro en met een rijverbod voor een periode van één maand tot vijf jaar, of zelfs definitief.

Nuttige tips:

• Lees aandachtig de bijsluiter van medicatie en in het bijzonder de tegenindicaties voor het besturen van een voertuig.
• Hou je aan de voorgeschreven dosis en respecteer nauwgezet de innametijd en de manier waarop je de medicatie moet nemen (b.v. bij een maaltijd).
• Twijfel je over de bijwerkingen, aarzel dan niet en vraag advies aan je arts of apotheker. Vermeld dat je een voertuig moet besturen.
• Wees bijzonder attent bij de aanvang van de behandeling, als je de toegelaten dosis overschrijdt of als je het geneesmiddel met een andere medicatie combineert.
• Alcohol versterkt de ongewenste effecten van geneesmiddelen. Vermijd alcoholverbruik, zelfs met mate.
• Stop met rijden als je bijwerkingen ondervindt.
• Geef de voorkeur aan overdag rijden in plaats van ‘s nachts.
• Vermijd lange afstanden.
• Verwittig je arts als je professioneel bestuurder bent (vrachtwagenchauffeur, buschauffeur, …) of dagelijks meerdere uren in de auto doorbrengt.