Met de verkiezingen van 26 mei in het vooruitzicht trekt Touring aan de spreekwoordelijke alarmbel. Hoe is het gesteld met onze mobiliteit en wat gaan we eraan doen? Danny Smagghe licht de aanbevelingen van Touring toe.
Mobiliteitsorganisatie Touring streeft naar duurzame mobiliteit en heeft daar ook duidelijke ideeën over. Doch in een complex land als België krijg je die inzichten maar moeilijk verkocht, laat staan omgezet in concrete actieplannen. Danny Smagghe, woordvoerder van Touring, vat de problematiek nog eens samen.
Danny Smagghe: 'De mobiliteitsproblemen hebben hoe langer hoe meer invloed op onze leefomgeving en op de socio-economische ontwikkeling. Volgens de OESO vertegenwoordigen de verliesuren in de files in België jaarlijks een maatschappelijke kost van 1 tot 2% van het BBP.'
Volgens Transport & Mobility Leuven (TML), dat beleidsondersteunend onderzoek uitvoert, bedraagt de kost van een verlies-uur in de file tegenwoordig 8,25 euro voor personenwagens en tussen 50 en 80 euro voor vrachtvervoer. TML berekende dat onze jaarlijkse kost voor mobiliteit volgend jaar zal oplopen tot 6 miljard. Wat kan de politiek doen?
Danny Smagghe: 'We richten ons tot alle partijen van dit land en sturen ook aan op een betere samenwerking tussen de gewesten. Mobiliteit is een federale kwestie. Sterker nog, mobiliteit stopt niet aan onze landsgrenzen. Mobiliteit vergt een Europese aanpak om het mogelijk te maken zoveel mogelijk maatregelen te uniformiseren tussen verschillende lidstaten. Het debat moet wat ons betreft dus minstens op nationaal niveau gevoerd worden. Misschien moet er in analogie met verkeersveiligheid een federale commissie mobiliteit in het leven geroepen worden?’'
Waar zou zo’n commissie zich dan concreet over moeten buigen?
Danny Smagghe: ‘Men moet sowieso meer inspanningen leveren om de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van geïntegreerde mobiliteitsoplossingen te vergroten. Daarvoor is een sluitend juridisch kader nodig. Dat moet dan de weg openen voor de ontwikkeling van nieuwe mobiliteitsdiensten in een open markt. Daarbij moet rekening worden gehouden met de eventuele invoering van een slimme kilometerheffing voor privé-vervoer, eveneens op nationaal vlak. Dit moet op zijn beurt groene mobiliteit stimuleren, met meer aandacht voor vorming en opleiding in multimodaliteit. Meer nog: zelfs voor het afleggen van het eigenlijke rijexamen, zouden toekomstige weggebruikers al gesensibiliseerd kunnen worden inzake verkeersveiligheid, maar ook over alternatieve mobiliteit en gerelateerde kwesties als veiligheid en ecologie. Dat laatste zou al op school kunnen gebeuren; de leerlingen van vandaag zijn de weggebruikers van morgen.’
Wat die groene mobiliteit betreft, welke actiepunten stelt Touring voor?
Danny Smagghe: ‘Wel, het is een feit dat een van de belangrijkste uitdagingen van de eeuw het terugdringen van de vervuilende uitstoot van CO2 en NoX is. Dit kan volgens ons op verschillende manieren. Zoals bijvoorbeeld het fiscaal stimuleren van milieuvriendelijke (deel)wagens en aanmoedigen van verplaatsingen te voet, per fiets, per motor of het openbaar vervoer. Ook aan de wegeninfrastructuur moet gesleuteld worden want een soepel verloop van het verkeer is essentieel voor het indijken van de uitstoot per gereden kilometer. De intelligente kilometerheffing heb ik al vernoemd maar ook carpooling en autodelen zou fiscaal gestimuleerd kunnen worden.’
Naast de fiscale stimuli is er ook nog de kwestie van de (auto)fiscaliteit. Wat moet er op dat vlak gebeuren?
Danny Smagghe: ‘Voor alle duidelijkheid: de fiscaliteit moet worden verlegd, niet verhoogd. Touring is voorstander van een volledige hervorming van de autofiscaliteit waarbij het gebruik en niet het kopen of bezitten van een voertuig wordt belast. De invoering van een mobiliteitsbudget is een beslissende stap, maar kan niet volstaan. Zo moet echt wel sturend zijn om de congestie en om de ecologische voetafdruk te verminderen. Die zou gekoppeld moeten worden aan andere mobiliteitsmaatregelen, zoals een vermindering van de rechtstreekse taksen voor de gebruikers van gedeelde-mobiliteit. Bijvoorbeeld door de BTW-tarieven te verlagen naar 6% voor alle gedeelde mobiliteitsdiensten zoals deelwagens of volledige aftrekbaarheid voor de bedrijven die de multimodaliteit aan hun werknemers bieden.’
En hoe bereken je dan een ‘algemeen’ tarief voor die zogeheten kilometerheffing?
Danny Smagghe: ‘Een intelligente kilometerheffing baseert haar tarieven op het aantal kilometers die men aflegt, of nog het type weg waar men op rijdt of het tijdstip dat men zich in het verkeer bevindt. Maar ook hier kan niet voor iedereen het zelfde tarief gelden en moet er onderscheid worden gemaakt tussen mensen die lange afstanden moeten doen of op bepaalde uren verplicht zijn om te rijden om beroepsredenen of mensen die weinig alternatieven – zoals het openbaar vervoer – ter beschikking hebben.’
Ook over MaaS, voluit: Mobility as a Service, is al veel inkt gevloeid. Wat kan of moet de overheid doen om het concept te doen welslagen?
Danny Smagghe: ‘De ontwikkeling van applicaties die weggebruikers helpen om hun verplaatsing te plannen, te ‘reserveren’ en uit te voeren met de best te verkiezen modi kan ook door de overheden worden gesteund. De vele startups die applicaties ontwikkelen kunnen zeker elke steun, ook financieel, gebruiken. Touring geeft hier zelf het voorbeeld door de ontwikkeling en implementatie van het MaaS-concept, een uitstekende tool voor stedelijke verplaatsingen. De wetgever moet er hierbij dan wel voor zorgen dat data beschikbaar worden gemaakt en kunnen worden gedeeld. Er moet daarvoor meer worden samengewerkt op digitaal vlak, met alle vervoersaanbieders en ook tussen de verschillende politieke niveaus onderling.’
Wordt de samenwerking tussen de mobiliteitsactoren dan idealiter niet verplicht opgelegd?
Danny Smagghe: ‘Touring pleit er inderdaad voor om openbare vervoersmaatschappijen, alsook private mobiliteitsoperatoren te verplichten om hun systemen, zowel wat reis- en tickettingdata betreft, open te stellen voor mobiliteitsplatformen die, zoals Touring, een geïntegreerd multimodaal vervoersoplossing wensen aan te bieden. De samenwerking tussen de verschillende operatoren, zoals die van de gedeelde mobiliteit en de openbare vervoersmaatschappijen, is overigens essentieel tijdens de daluren en buiten de grenzen van de stad, waar flexibele, gedeelde mobiliteitsoplossingen soms een meer efficiënte, goedkope en milieuvriendelijke aanvulling op het openbaarvervoersnet is.’
Mobiliteit is een basisrecht
Kortom, Touring is ervan overtuigd dat mobiliteit een basisrecht is voor elke burger. Het uitgangspunt: de vrije verplaatsing van mensen op de manier en met de middelen die ze zelf kiezen of een combinatie van deze middelen in een systeem van multi-/co-modaliteit. Kortom, als mobiliteitsorganisatie vertegenwoordigen wij elke weggebruiker en zien we het als onze plicht om maatregelen op het vlak van verkeersveiligheid, mobiliteit, leefkwaliteit, fiscaliteit en gedragsverandering voor te stellen.
Samengevat: de 6 pijlers voor duurzame mobiliteit
1. Groene mobiliteit ondersteunen en aanmoedigen
2. Een Marshall Plan voor vervoer en vervoerinfrastructuur met de nodige fiscale stimuli
3. Mobiliteit als federale bevoegdheid
4. Meer Europese ambitie en uniformering
5. Meer digitale samenwerking tussen de mobiliteitsactoren
6. Meer aandacht voor opleiding inzake multimodaliteit