Laadpalen en parkeerplaatsen voor elektrische voertuigen: onvoldoende en onveilig?

Naast de aankoopprijs en het rijbereik is het laden de andere grote zorg van automobilisten met interesse in elektrische auto's. Vooral als ze geen eigen laadpunt hebben. Hoog tijd om ons een aantal vragen te stellen over dit toch wel tamelijk complexe onderwerp.

Volgens cijfers van Statbel (het Belgische bureau voor de statistiek) reden er op 1 augustus 2023 138.749 elektrische auto’s op onze wegen. Dat is 93,6% meer dan een jaar eerder (71.651 stuks). En dat cijfer zal de komende jaren alleen maar stijgen, aangezien er tegen 2030 in België naar schatting 1,3 miljoen geëlektrificeerde auto's zullen rondrijden. Die elektrische auto's hebben laadpunten nodig. Zowel de openbare als de privésector moet daarom massaal investeren in infrastructuur. Maar waar staan we vandaag?

Op 1 augustus 2023 waren er in heel het land naar schatting 100.000 laadpunten geïnstalleerd. Maar uiteraard zijn die niet allemaal toegankelijk. Ze zijn voornamelijk geïnstalleerd op bedrijfsterreinen voor werknemers of bezoekers, bij particulieren thuis of bij wagenparkbeheerders. In België zijn momenteel slechts 30.000 laadpunten toegankelijk voor het publiek. Dat is beter dan ooit, maar nog lang niet zoals in Nederland, dat in Europa koploper is met meer dan 111.000 openbare of semi-openbare laadpunten (voor een bevolking van 17 miljoen). Terwijl Duitsland (87.000 laadpunten) en Frankrijk (83.000) hun achterstand proberen in te halen. Maar laat ons eens kijken naar de situatie in België ...

Doet de overheid niets om het aantal laadpunten te verhogen?

Over het algemeen wel. Om de uitbreiding van het netwerk van laadstations een impuls te geven, heeft Vlaanderen (sinds 2021) de verplichting ingevoerd om laadstations te installeren bij de bouw of renovatie van een gebouw. Een bouwvergunning voor de bouw of renovatie van een niet-woongebouw (bedrijf) wordt nu enkel nog uitgereikt als er voldaan is aan de eis om minstens 2 laadpunten te hebben voor een parkeerterrein van 10 plaatsen of meer. Bovendien moet de bekabeling zo worden gepland dat in de toekomst minstens 25% van het parkeerterrein van laadpalen voorzien kan worden. In 2025 zal deze verplichting zelfs uitgebreid worden naar alle bestaande niet-woongebouwen.

In Brussel bestaat dezelfde verplichting, met iets andere regels. Als een parkeergarage door minstens één bedrijfskantoor wordt gebruikt, moet die parkeergarage vanaf 1 januari 2025 minstens 10% plaatsen voor elektrische auto's hebben, met een minimum van 2 plaatsen. Dit percentage wordt verhoogd naar 20% in 2030 en 30% in 2035. Als er een nieuwe parkeerplaats wordt aangelegd, moet meteen 30% van het totale aantal plaatsen voor elektrische voertuigen bestemd zijn.

Is er een groot verschil tussen noord en zuid?

Dat valt niet te ontkennen. Van de 30.000 laadpunten die momenteel in België toegankelijk zijn voor het publiek, bevinden de meeste zich in het noorden van het land. Volgens de laatste telling zijn er in Vlaanderen 25.000 laadpunten, terwijl voor 2025 een streefcijfer van 35.000 is vastgelegd. In Wallonië schommelt het aantal rond de 2.000, maar de overheid wil deze achterstand inhalen en heeft een uitgebreid plan aangekondigd voor de uitrol van 6.000 laadpunten tegen 2026.

Ook in Brussel is men vastbesloten om vooruit te gaan: volgens Leefmilieu Brussel zijn momenteel meer dan 2.500 laadpunten toegankelijk voor het publiek. En de overheid maakt zich sterk dat elk Brussels gezin tegen 2024 een laadpunt ter beschikking zal hebben binnen een straal van 150 meter. Tegen 2035 moeten er 22.000 laadpunten beschikbaar zijn.

Worden laadpaalklevers bestraft?

Ja, maar nog altijd heel weinig ... Laadpunten in parkeergarages, allemaal goed en wel, maar ze moeten wel beschikbaar zijn. Het is niet ongewoon om volledig opgeladen auto's enkele uren op een ‘EV’-plaats te zien staan. Om deze ‘laadpaalklevers’ te weren, worden nu al boetes opgelegd, die breder toegepast kunnen worden.

In Antwerpen heeft de stad bijvoorbeeld gekozen voor intelligente laadstations met sensoren die aangeven of het voertuig aan het opladen is of al opgeladen is. Zodra het voertuig volledig opgeladen is, krijgt de eigenaar een bericht met het verzoek zijn voertuig te verplaatsen; anders riskeert hij een boete voor oneigenlijk gebruik van de laadplaats.

In Hasselt krijgen voertuigen die volledig opgeladen zijn, maar nog steeds op de laadplaats staan, een boete van 40 euro. In Brussel wil minister van Mobiliteit Elke van den Brandt (Groen) een roulatietarief invoeren, waardoor eigenaars moeten blijven betalen, zelfs als hun voertuig volledig is opgeladen. Ze overweegt ook de mogelijkheid om EV-parkeerplaatsen, die momenteel zijn vrijgesteld, opnieuw betalend te maken.

Meer in het algemeen wil federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) het verkeersreglement wijzigen om dit soort regels in het hele land op te leggen en verschillen tussen steden en regio's weg te werken. Laten we hopen dat de betrokken automobilisten mettertijd uit burgerzin het laadpunt zullen verlaten zodra hun auto opgeladen is.

Bestaat er een verbod op ondergrondse laadpunten?

Dat is een fabel. En in tegenstelling tot bijvoorbeeld auto's op lpg is de toegang tot ondergrondse parkeergarages voor elektrische auto's niet beperkt. Het is trouwens niet ongewoon dat in deze parkeergarages ook laadpalen staan. “Tot een paar jaar geleden waren er echter geen duidelijke regels voor het plaatsen van laadpalen”, zegt Bart Massin, oprichter van het bedrijf Stroohm, dat gespecialiseerd is in het plaatsen van deze palen. “Elke brandweerzone had zo haar eigen regels, afhankelijk van wat ze al hadden meegemaakt.”

De vereniging FireForum, die bestaat uit federaties, actoren uit de sector – waaronder de vereniging EV Belgium – en brandweerlieden, heeft zich daarom over de zaak gebogen. Het forum heeft in 2021 een ‘Praktijkcode brandveiligheid’ uitgebracht, met als thema ‘Elektrische voertuigen op parkeerterreinen’. In oktober 2023 werd een nieuwe versie van het document gepubliceerd met een aantal nieuwe maatregelen, vooral met betrekking tot snelladers, die nu ook in sommige parkeergarages staan. “Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bijvoorbeeld heeft dit al voor 80% overgenomen”, zegt onze gesprekspartner. “Wij hopen dat Wallonië en Vlaanderen zullen volgen.”

Vooral ‘trage’ laadpunten

Van de 30.000 laadpunten die momenteel in België voor het publiek beschikbaar zijn, levert 95% tussen 0 en 22 kW. Dit zijn dus trage of halftrage laadpunten. Er zijn natuurlijk ook nog de snelwegparkings, die heel geschikt zijn voor zogenaamde snellaadstations (vanaf 50 kW). En dan hebben we het nog niet over alle andere aanbieders, zoals Tesla en zijn supercharger-netwerk of de vele tankstations en supermarkten zoals Delhaize en Albert Heijn, die er steeds meer installeren. Maar dan praten we wel specifiek over snelladen, en dat is vrij duur als je geen abonnement hebt.

Een groter brandgevaar in overdekte parkeerplaatsen?

Da’s een fabel. Volgens een recente studie in Zweden, waar elektrische voertuigen al veel meer ingeburgerd zijn, hebben tussen 2018 en eind 2022 3.400 auto's met verbrandingsmotor vuur gevat, op een totaal van 4,4 miljoen voertuigen op de weg. Bij 100% elektrische auto’s waren er in dezelfde periode 371 branden, terwijl nu toch al bijna 6 op de 10 in Zweden verkochte auto's 100% elektrisch zijn of een accu hebben (hybride en plug-in).

Een ander onderzoek uit 2020 in de Verenigde Staten bevestigt deze trend, maar geeft de cijfers in procenten weer. Van elke 100.000 auto's die dat jaar in rook opgingen, waren er 3.474 hybride, 1.529 reden op benzine en slechts 25 waren volledig elektrisch. En dit cijfer zal de komende jaren waarschijnlijk nog verder dalen. De constructeurs werken momenteel immers aan nieuwe batterijen, ‘solid-state batteries’, die de lithium-ionbatterijen zouden kunnen vervangen.

Wanneer een EV helaas toch vuur vat, maakt de hoge temperatuur van de accu het wel lastiger om de brand te blussen. Daarom worden brandende elektrische voertuigen als voorzorg in met water gevulde containers geplaatst. Zo is er geen risico dat de brand weer oplaait.

Besluit

Hoewel het rijbereik en de prijs van (100%) elektrische voertuigen nog altijd veel discussie oproepen, is en wordt opladen de komende jaren steeds minder een zorg. Al zal het uiteraard nog lang duren voordat mensen die in oudere gebouwen wonen gemakkelijk toegang hebben tot oplaadmogelijkheden.

Maar, zoals Damien Sury, expert duurzame mobiliteit bij Leefmilieu Brussel, ons vertelde: “We willen het aantal laadpunten verhogen, maar zo weinig mogelijk op de openbare weg.” Net als de andere gewesten wil Brussel het aantal bovengrondse parkeerplaatsen beperken, zelfs voor EV's. Dit alles zal onvermijdelijk kosten met zich meebrengen die uiteindelijk door de automobilist gedragen moeten worden, bovenop de prijs van een volle lading stroom.

Laten we in dit verband ook onze aloude klacht niet vergeten over de (on)vermelde tarieven op openbare plaatsen. Je ziet weinig of geen tarieven aan de laadstations, en nooit een eindbedrag. Je komt er pas achter wat je hebt betaald als je een e-mail of een melding op je app ontvangt! Wanneer krijgen we een systeem dat vergelijkbaar is met een gewone benzinepomp?