Roetfilter: uitstel voor te vervuilende dieselvoertuigen

Sinds 1 juli 2022 worden dieselvoertuigen bij de technische controle strenger getest op uitlaatgassen. En op de roetfilter in het bijzonder. Hoewel dit de volksgezondheid ten goede komt, kunnen deze uiterst strenge normen ernstige gevolgen hebben voor eigenaars van een niet-conform voertuig. Touring vroeg en kreeg daarom uitstel. Een woordje uitleg …

Een Europese studie bracht aan het licht dat de meeste dieselauto's rondrijden met een defecte roetfilter. Daarom heeft de Europese Unie besloten om deze voertuigen te onderwerpen aan een test om de deeltjes te tellen. België was, samen met Nederland, een van de eerste landen om het goede voorbeeld te geven. Deze maatregel ging in op 1 juli 2022, en het is toen dat de problemen voor de automobilisten begonnen zijn.

Een onaangename verrassing

Veel van onze leden waarschuwen ons al maanden. Neem nu deze mail, bijvoorbeeld: “Mijn auto kreeg bij de technische controle een rode kaart vanwege de nieuwe uitlaatgastest. Binnen de drie maanden moet ik hem opnieuw aanbieden. Ik ging terug naar mijn garagist die me wist te vertellen dat de roetfilter defect was en vervangen moest worden. Maar dit zou me meer dan € 1.000 kosten, alleen al voor het onderdeel. Mijn auto is niet zo oud, hij heeft minder dan 100.000 kilometer op de teller en is altijd goed onderhouden. Wat moet ik doen?”

Dit is slechts een van de vele gevallen, en dan hebben we het nog niet eens gehad over ontbrekende reserveonderdelen of leveringsachterstanden. Sommige automobilisten willen die fameuze filter wel vervangen, maar het onderdeel kan niet geleverd worden binnen de door de technische controle toegestane termijn. Tot zover de situatie. Laten we eens kijken hoe we daar beland zijn ...

Voor wie is dit relevant, en waarom deze (nieuwe) test?

Je moet weten dat deze strengere antiverontreinigingstest enkel geldt voor dieselmotoren met Euro 5a-norm (voor Vlaanderen en Brussel) en Euro 5b-norm (voor Wallonië) en recenter. Voertuigen die uitgerust zijn met een roetfilter. Oudere diesels (Euro 4 en eerder) zijn niet uitgerust met een dergelijke filter en worden dan ook niet getroffen. Zij zijn enkel onderworpen aan de rookopaciteitstest die al jarenlang bestaat. Een tamelijk eenvoudige test die geen rekening houdt met deze fijnstofdeeltjes, die bijzonder schadelijk zijn voor mens en milieu (zie het hoofdstuk “gezondheid”).

Goed om te weten voor Brusselaars en Vlamingen die de test in Wallonië willen afleggen (waar geen rekening wordt gehouden met Euro 5a): dit is perfect mogelijk. Al is er wel één essentiële voorwaarde: als het voertuig in een Waals centrum langskomt, moet het voortaan altijd in Wallonië gecontroleerd worden.

Bovendien willen we erop wijzen dat deze oudere dieselmotoren (Euro 4 en eerder) niet meer binnen mogen in het centrum van de grote Belgische steden. Zoals Brussel, Antwerpen of Gent, die lage-emissiezones ingevoerd hebben.

Een nieuwe wet ...

Daarom wilde de wetgever - de drie Belgische gewesten - dat de centra voor technische controle de hoeveelheden uitgestoten deeltjes nauwkeurig zouden meten. De algemene regel, die in juli 2022 van kracht werd, is dat een voertuig een groene kaart krijgt als het minder dan 250.000 deeltjes uitstoot per kubieke centimeter. Ook tussen 250.000 en 1 miljoen deeltjes krijg je een groene kaart, maar krijg je de vraag om dit binnen de twee jaar in orde te brengen. Boven de 1 miljoen deeltjes krijg je een rode kaart, en ben je verplicht de filter in kwestie te herstellen (of te vervangen).

... en uitstel voor iedereen

Het probleem - voor voertuigen die niet slaagden voor de test - is dat de oorspronkelijke wetgeving voorzag in een termijn van slechts 14 dagen om het voertuig opnieuw aan te bieden bij de technische controle. Dit is de standaard voor ernstige technische gebreken. Maar het is duidelijk dat die 14 dagen onhoudbaar waren. Niet alleen vanwege de duur van de reparatie, maar ook omdat sommige auto's, zelfs met een nieuwe filter, deze normen bleven overschrijden.

Hoe dan? Bijvoorbeeld door interne lekken die de roetfilter zodanig kunnen vervuilen dat een normale regeneratie niet meer mogelijk is. Een nieuwe roetfilter kan aanvankelijk goed werken, maar kan het al snel weer laten afweten.

En hou er ook rekening mee dat sommige nieuwe roetfilters volgens de auto-industrie een inloopperiode nodig hebben (ongeveer 150 kilometer) om goed te functioneren.

Kortom, de overheid besefte al snel dat deze termijn van 14 dagen onhoudbaar was. Daarom stelden de drie gewesten op 18 juli vorig jaar als termijn een periode van 3 maanden voor. Waarop veel verenigingen, waaronder Touring, erop aangedrongen hebben om deze termijn nog te verlengen.

Vlaanderen schoot als eerste in actie, op 1 december vorig jaar. Het heeft iets langer geduurd voordat de twee andere gewesten - Wallonië en Brussel - op onze eisen ingingen, maar vandaag is het zover: alle betrokken Belgische automobilisten profiteren van deze maatregel!

12 maanden in plaats van 3!

Het komt erop neer dat voertuigen die de test niet doorstaan (rode kaart) nu 12 maanden de tijd krijgen om zich weer in regel te stellen. Ook personen die reeds naar de technische keuring geweest zijn (en die 3 maanden uitstel gekregen hebben), profiteren van deze maatregel. Maar opgepast, vanaf 1 juli 2024 keren we terug naar de oorspronkelijke tekst. En krijg je dus een rode kaart van zodra de drempel van 250.000 deeltjes/cm3 wordt overschreden, met een termijn van 14 dagen om je in regel te stellen!

Los van de eerder genoemde problemen lijken sommige merken zich meer zorgen te maken dan andere. Onder meer Ford en Mercedes worden genoemd, maar zij zijn niet de enige. In ieder geval heeft de Waalse minister Valérie De Bue in haar persbericht van 12 januari niet geaarzeld om de fabrikanten onder druk te zetten. “Ondanks onze oproepen aan mobiliteitsfederatie Traxio bieden sommige fabrikanten en dealers nog altijd geen redelijke oplossing om niet-conforme voertuigen te herstellen. Eigenaars raken dus van de ene dag op de andere in de problemen. En hebben geen oplossing om hun voertuig weer conform te maken.”

Deze situatie is onaanvaardbaar, vindt de minister van Verkeersveiligheid. “Daarom heb ik besloten om de termijn voor naleving bij wijze van uitzondering te verlengen tot 12 maanden”, gaat ze verder. “Al wil ik wel benadrukken dat deze verlenging van de termijn uitzonderlijk is, want fijnstofverontreiniging is een ernstig probleem voor de volksgezondheid.”

Lydia Peeters, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, zegt hetzelfde en voegt er nog aan toe: “In het belang van de consumentenbescherming is deze overgangsmaatregel niet van toepassing op de inspectie vóór de verkoop.” Dit is een belangrijke nuance, want in dat geval wordt het voertuig geweigerd en moet het opnieuw gekeurd worden voordat het verkocht kan worden.

Het antwoord van de automobielsector

Bij Traxio, de federatie van de automobielsector en aanverwante sectoren, antwoordt men dat men bezig is met een keurmerk en een specifieke opleiding. Woordvoerder Filip Rylant: “Dit is iets waar we al lang aan werken. Wij hebben een nieuw label gecreëerd, Eco-Expert, dat een antwoord biedt op deze problemen rond ‘anti-vervuiling’.”

De Eco-Expert is een uitstootspecialist die het voertuig onderwerpt aan een ecodiagnose. Hij heeft hiervoor een gecertificeerde opleiding gevolgd en kan oplossingen voorstellen om het voertuig milieuvriendelijker te maken. De klant ontvangt voor het gekeurde voertuig een emissiecertificaat. Het label moet jaarlijks vernieuwd worden.

Hoe komt het dat de filter verstopt raakt?

Het principe is simpel. Het gaat om een keramisch blok met gaten die gekalibreerd zijn om roetdeeltjes (afkomstig van de dieselverbranding) tegen te houden. Deze deeltjes worden dan gedurende een bepaalde tijd opgeslagen. Als er te veel zijn, verandert een druksensor de inspuiting, zodat de brandstof in de uitlaat verbrand wordt. Deze verbranding oxideert de deeltjes, waardoor ze kleiner worden en de filter “gereinigd” kan worden.

Het probleem is dat deze oxidatie een minimale temperatuur vereist in de uitlaat. Maar als je uitsluitend in de stad rijdt en/of slechts enkele kilometers per week aflegt, zal je nooit voldoen aan deze voorwaarden ... Wat ervoor zorgt dat de filter verstopt raakt, resulterend in vermogensverlies en een waarschuwingslampje op het dashboard.

Een trucje om de verstopping van de roetfilter te voorkomen?

Alvorens naar de garage te gaan, kan je proberen om dit probleem zelf op te lossen. Daarvoor moet je de motor een dik kwartier aan +/- 3.000 toeren laten draaien. Voor een gemiddeld voertuig met een handgeschakelde versnellingsbak betekent dit op de snelweg naar vierde schakelen en een snelheid aanhouden tussen 100 en 120 km/u. Als het probleem aanhoudt, heb je geen andere keuze dan naar je garagist te gaan ...

Om jouw informatie aan te vullen:

De Euro-norm volgens de leeftijd van je voertuig

• Euro 1: tussen 1 januari 1993 en 1 juli 1996
• Euro 2: tussen 1 juli 1996 en 1 januari 2001
• Euro 3: tussen 1 januari 2001 en 1 januari 2006
• Euro 4: tussen 1 januari 2006 en 1 januari 2011
• Euro 5a: tussen 1 januari 2011 en 1 januari 2013
• Euro 5b: tussen 1 januari 2013 en 1 september 2015
• Euro 6b: tussen 1 september 2015 en 1 september 2018
• Euro 6c: tussen 1 september 2018 en 1 september 2019
• Euro 6d-TEMP: tussen 1 september 2019 en 1 januari 2021
• Euro 6d: vanaf 1 januari 2021

Een echt probleem voor onze gezondheid

Het is inmiddels iets wat niemand nog in twijfel trekt: luchtverontreiniging is het grootste milieurisico voor de gezondheid in Europa. Het heeft bijzonder veel schadelijke gevolgen voor onze gezondheid: zo veroorzaakt en verergert het bijvoorbeeld ademhalingsproblemen en hart- en vaatziekten. Hartziekten en beroertes zijn de meest voorkomende oorzaken van vroegtijdige sterfte door luchtverontreiniging, gevolgd door longziekten en longkanker.

Volgens het Europees Milieuagentschap konden liefst 8.950 vroegtijdige sterfgevallen in België in 2018 rechtstreeks in verband gebracht worden met luchtvervuiling!