Telraam telt het verkeer in jouw straat

Telraam is een slimme computer met een camera die auto's, fietsers, voetgangers en zwaar verkeer in je straat telt. Deze Leuvense uitvinding helpt lokale besturen bij hun mobiliteitsbeleid, en verovert nu ook Europa.

Telraam werd bedacht door de mobiliteitsorganisatie Mobiel 21 en het onderzoeksbureau Transport & Mobility Leuven (TML). Voor de opmaak van mobiliteitsstudies, circulatieplannen en mobiliteitseffectenrapporten heb je verkeerstellingen nodig, vertelt Wouter Florizoone van TML.

Dergelijke tellingen gebeuren traditioneel met pneumatische telslangen op de rijbaan. Zo’n tellingen zijn zeer nauwkeurig voor gemotoriseerd verkeer, en in mindere mate voor fietsers, maar om voetgangers te registreren zijn manuele tellingen nodig. Bovendien zijn slangentellingen tijdelijk, en dus niet geschikt om trends te volgen op langere termijn.

Daarom ontwikkelde TML als alternatief Telraam, een goedkoop apparaatje dat burgers aan hun raam kunnen hangen om het verkeer in hun straat te tellen. In de lente van 2019 startte een pilootproject in de Leuvense deelgemeente Kessel-Lo. “Daarvoor waren meer dan 250 kandidaten, wat ons sterkte in het idee dat we een goede snaar geraakt hadden. Sindsdien is Telraam blijven groeien”, zegt Laurens Vander Kuylen van Mobiel 21.

Hoe werkt een Telraam?

Het Telraam-toestel is een combinatie van een Raspberry Pi – een compacte maar krachtige minicomputer – en een camera die naar de straat gericht is. De camera registreert wat er op de straat voorbijkomt. De computer analyseert die beelden en deelt passerende objecten op basis van hun grootte en snelheid in vier categorieën in. Dat zijn voetgangers, fietsers, auto’s en grote voertuigen (bussen en vrachtwagens bijvoorbeeld). Van elk voorwerp worden ook de rijrichting en de snelheid berekend.

De camera van een Telraam heeft een lage resolutie. Daardoor zijn er op de beelden geen nummerplaten of gezichten te herkennen. Zo blijft de privacy van voorbijgangers gegarandeerd. Elk Telraam is via wifi verbonden met het internet. De tellingen worden continu doorgestuurd naar een centrale databank, waar de gegevens voor iedereen zichtbaar zijn.

Hoe betrouwbaar zijn de tellingen?

De tellingen met een Telraam zijn erg betrouwbaar voor gemotoriseerd verkeer. Dat blijkt uit vergelijkingen met andere soorten tellingen. In sommige gevallen is Telraam zelfs nauwkeuriger dan een telslang. Voor actieve weggebruikers is de betrouwbaarheid iets lager. Een voetganger die een buggy voortduwt wordt soms als fietser geteld, en een groep fietsers kan soms als groot voertuig geteld worden.

De betrouwbaarheid hangt vooral af van de installatie, legt Laurens Vander Kuylen uit. De ideale positie is een raam op de eerste of tweede verdieping, met een onbelemmerd zicht op de straat, dus zonder bomen of lichtreclame in het zicht van de camera. Nieuwe gebruikers volgen een workshop om hen te helpen bij de correcte plaatsing. Wanneer aan deze voorwaarden voldaan is, is de betrouwbaarheid gegarandeerd.

Een beperking van de hardware is dat de camera alleen werkt als het licht is. In de winter telt een Telraam dus minder uren per dag dan in de zomer. Voor mobiliteitsonderzoek is dat meestal geen probleem, zegt Wouter Florizoone. Maar nagaan hoeveel nachtelijke straatracers er voorbij je voordeur sjezen, dat kan met de huidige sensor niet. Een nieuwe sensor die in ontwikkeling is, zal dat wellicht wel kunnen.

Wie gebruikt Telraam?

De meeste gebruikers van Telraam zijn steden en gemeenten. Zij kopen een pakket Telramen aan en stellen die ter beschikking van gemotiveerde inwoners. Zo kunnen de besturen eenvoudig en goedkoop een grote hoeveelheid gegevens verzamelen om hun mobiliteitsbeleid op te baseren.

“Dit voorjaar bijvoorbeeld werden we gecontacteerd door de stad Aalst”, vertelt Laurens Vander Kuylen. “Zij hadden hun circulatieplan klaar, en wilden Telramen inzetten om een voormeting te maken. Inmiddels is het circulatieplan ingevoerd, en tonen de cijfers of het plan werkt zoals voorzien en of er geen ongewenste effecten zijn.” Via Telramen kan men bijvoorbeeld zien of een knip in een straat niet leidt tot sluipverkeer in naburige straten, en zo het probleem verschuift in plaats van oplost.

Ook de stad Luik gebruikt een Telraam-netwerk om de effecten van haar nieuwe mobiliteitsplan op te volgen. De ervaringen zijn daar zo positief dat het project uitgebreid zal worden tot het grootstedelijk gebied rond Luik. Ook studiebureaus en organisaties zoals Veilig Verkeer Nederland hebben Telramen in gebruik. En in Nederland zet een aannemer wegenbouw Telramen in om de hinder door wegenwerken in kaart te brengen.

Geïnteresseerde burgers uit gemeenten waar nog geen Telraam-project loopt, kunnen ook zelf een Telraam kopen. Kostprijs? 127 euro.

Wat gebeurt er met de data?

De data van elk actief Telraam zijn te raadplegen op de website telraam.net. Voor elk Telraam zie je onder meer het aantal voertuigen en weggebruikers, de verdeling van het verkeer per dag en per week en de snelheid. Als gebruiker heb je een eigen dashboard waarmee je de status kan controleren, maandelijkse rapporten kan bekijken en gegevens kan exporteren. Voor professionele gebruikers zoals mobiliteitsambtenaren is er een aangepast dashboard, waarmee nog meer analyses en vergelijkingen mogelijk zijn.

Op twee jaar heeft Telraam al heel wat waardevolle inzichten opgeleverd, vertelt Wouter Florizoone. De stad Leuven bijvoorbeeld had op de Brusselsestraat, een belangrijke invalsweg, de snelheid verlaagd tot 30 km/u. Maar de weginrichting was niet aangepast om die verlaging af te dwingen. Uit de tellingen bleek dat 40% van de bestuurders de limiet overschreed. Na het voorzien van een asverschuiving, het plaatsen van een digitaal infobord en het installeren van Berlijnse kussens (verkeersremmers) daalde de gemiddelde snelheid ook effectief.

Een Telraam op de wereld

Vorig jaar ging Telraam internationaal via het project WeCount. Met Europese steun werden netwerken opgezet in Madrid, Barcelona, Cardiff, Dublin en Ljubljana, en werd het Leuvense netwerk uitgebreid. De vraagstelling is in elke stad anders, zegt Wouter Florizoone. In Ljubljana wou men vooral het fietsgebruik in kaart brengen, terwijl Cardiff en Dublin eerder geïnteresseerd waren in congestie en de impact daarvan op de luchtkwaliteit. Dankzij WeCount komt er ook belangstelling vanuit andere Europese steden. Onlangs was er in Berlijn een burgerforum, waarbij Telraam data opleverde om mensen te laten nadenken over hun eisen voor de deelstaatverkiezingen.

“We leren zelf ook veel bij uit die buitenlandse voorbeelden”, zegt Laurens Vander Kuylen. “In Madrid en Barcelona zijn er bijvoorbeeld brede lanen met grote bomen. Dat is een heel andere context dan een typische stad in België of Duitsland. We moeten in die steden echt op zoek gaan naar geschikte locaties.”

Tot slot wil Wouter Florizoone nog een misverstand uit de wereld helpen. “Wij worden soms beschouwd als de voorloper van een ‘vergroening’ van het verkeer, van een reductie van het aantal gemotoriseerde voertuigen. Maar Telraam is in de eerste plaats een instrument om verkeer te tellen. Meten is weten, en aan de hand van objectieve gegevens kan je conclusies trekken over hoe je het verkeer beter kan organiseren. Het gaat daarbij in de eerste plaats om de verkeersveiligheid, maar ook hoe we de circulatie vlotter kunnen laten verlopen en mensen bijvoorbeeld sneller naar een randparking krijgen. Telraam is niet bedoeld om auto's in rook te laten opgaan.”