Elektriciteit: kans op black-out na sterke groei van elektrische auto’s?

Naar verwachting zal het aantal elektrische auto’s in België zeer snel sterk toenemen. Een van de redenen hiervoor is de inwerkingtreding van de wet “Van Peteghem”. Die bepaalt dat vanaf 2026 alleen (nieuwe) koolstofneutrale bedrijfswagens nog fiscaal aftrekbaar zijn. Zal de infrastructuur volstaan en zal er genoeg elektriciteit zijn om al deze voertuigen op te laden?

De wet “Van Peteghem”, genoemd naar de minister die ze heeft bedacht, bepaalt dat nieuw ingeschreven niet-koolstofneutrale bedrijfswagens vanaf 1 januari 2026 niet meer fiscaal aftrekbaar zijn. En dus zullen bedrijven vanaf die datum zwaar moeten investeren in 100% elektrische auto’s. Anders verliezen zij aanzienlijke belastingvoordelen. De keuze is waarschijnlijk zeer snel gemaakt …

De elektrische auto als “de” schuldige?

Zoals bekend volgt de privémarkt de fleetmarkt met enkele jaren verschil. Bedrijfswagens vormen het belangrijkste aanbod voor de tweedehandsmarkt in België. Mogelijk rijden binnen 10 jaar dus vooral elektrische auto’s op onze wegen.

Dit werpt de vraag op van de elektriciteitsproductie. Als alle autobestuurders binnenkort elektrisch rijden, zal onze huidige productie dan volstaan? En hoe wordt de noodzakelijke reserve geproduceerd of opgebouwd? We moeten niet nog meer kerncentrales weer in bedrijf nemen en de overconsumptie daarvan de schuld geven.

Bart Massin, algemeen directeur van Stroohm, een bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling van oplaadsystemen, stelt ons hierover gerust: “Als we ervan uitgaan dat er binnen een paar jaar een miljoen volledig elektrische voertuigen op de weg rijden, zouden die nog altijd maar 4% van het totale nationale elektriciteitsverbruik voor hun rekening nemen. De elektrische auto is niet zo energie-intensief. De grote elektriciteitsverbruikers zitten elders.”

Ter staving hiervan verwijst hij naar de cijfers van de FEBEG (Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven). “In 2018 was 46,1% van het elektriciteitsverbruik van ons land voor rekening van de industrie, 26,1% voor rekening van de dienstensector en 21,9% voor rekening van de residentiële sector.”

Het huidige net levert voldoende elektriciteit!

Dit werd eind vorig jaar in een studie bevestigd door elektriciteitsleverancier Engie. “Het Belgische wagenpark telt nu 5,88 miljoen voertuigen. Daarvan zijn er al 20.500 elektrisch. Het huidige Belgische netwerk is echter geschikt voor 1 miljoen elektrische auto’s.”

Een andere studie die in 2017 door de CREG (Commissie voor de Regulering van Elektriciteit en Gas) werd uitgevoerd, wees al in dezelfde richting. Destijds verzekerde ze dat we met onze huidige productiecapaciteit “tot 2 miljoen elektrische voertuigen” zouden kunnen opladen. Het opladen zou echter in de tijd gespreid moeten worden om verbruikspieken te vermijden. Dit is voldoende, aangezien er volgens de prognoses van Elia tegen 2030 “slechts” 1,5 miljoen elektrische auto’s op de weg zullen zijn.

Indien het volledige wagenpark echter plots zou overschakelen op elektrische energie, dan zou er volgens professor Damien Ernst, specialist elektriciteit aan de ULiège, 20 terawatt/u moeten worden toegevoegd aan het gemiddelde jaarverbruik van 80 terawatt/u in ons land. Een extra capaciteit waar huisbatterijen en andere oplossingen (zie hieronder) grotendeels voor zouden kunnen zorgen.

Meer groene stroom produceren

Een van deze oplossingen is de productie van hernieuwbare energie opvoeren, die nu nog te laag is. In 2019 bedroeg het aandeel van groene energie (wind en zon) in de totale elektriciteitsproductie van ons land nog maar 15 TWh. Dat is 18%, volgens de cijfers van netwerkbeheerder Elia. Met deze 18% zouden echter al zo’n 4.000.000 elektrische auto’s kunnen rijden.

Het is dan ook de hoogste tijd om te investeren in deze hernieuwbare energiebronnen. In ons land zijn tal van windmolenparken in aanbouw, of althans gepland. Bovendien investeren veel huishoudens en bedrijven in de installatie van zonnepanelen en thuisaccu’s. De tarieven zijn de laatste jaren trouwens een pak betaalbaarder geworden. Een thuisaccu slaat de door zonnepanelen geproduceerde energie op voor gebruik wanneer dat nodig is en de panelen “inactief” zijn. Dankzij deze oplossingen zal de productie van hernieuwbare energie in de loop der jaren alleen maar toenemen.

Wat als er geen zon of wind is?

Dan is het nodig om gebruik te maken van “traditionele” elektriciteit. Op dit niveau zoekt de federale regering naar manieren om onze afhankelijkheid van kerncentrales te verminderen. We herinneren eraan dat ons land zich tegen 2025 verbonden heeft tot een volledige kernuitstap. De oplossing? Een subsidiemechanisme voor de bouw van gascentrales. Het enige nadeel is dat die een grotere koolstofvoetafdruk hebben dan kerncentrales.

Uit studies blijkt echter dat de totale CO2-balans van een elektrisch voertuig (waarvan de energie wordt opgewekt door een gascentrale) nog altijd lager is dan die van een auto met verbrandingsmotor. Ongeacht of dat nu een benzine- of dieselmotor is. Bij een verbruik van 15 à 20 kWh/100 km produceert een elektrische auto indirect, via gascentrales, 15 x 400 gr, of 6 kg CO2. Maar een voertuig met verbrandingsmotor verbruikt over dezelfde afstand gemiddeld 13,2 kg, meer dan twee keer zoveel.

Denk aan smart charging

Een andere trend die zich zou moeten ontwikkelen, is smart charging, of slim opladen. Er zijn tal van systemen of laadpunten die gebruikt kunnen worden om voertuigen op het meest geschikte moment op te laden.

Het is bijvoorbeeld mogelijk om het opladen van je voertuig automatisch te plannen wanneer je zonnepanelen elektriciteit produceren. Of om het beschikbare laadvermogen te verdelen over meerdere voertuigen die op een bedrijfsterrein aangesloten zijn. Een ander voorbeeld is uitgesteld opladen van elk voertuig naar gelang van de geplande vertrektijd van elke werknemer. Sommige systemen zijn zelfs in staat rekening te houden met externe gegevens, zoals het weer of de isolatie van je gebouw, om het laden te optimaliseren. En dus ook je kosten.

Het gebruik van elektriciteit regelen

Volgens Bart Massin is de tijd dat men bang was voor een stroomstoring al lang voorbij. “Sinds die tijd, hoewel nog niet zo lang geleden, is er veel veranderd. De internationale handel in elektriciteit is vrijer. Bovendien hebben grote industriële verbruikers hun verbruik beter gespreid over perioden van de dag wanneer het totaalverbruik lager ligt.”

De voortdurende toename van onze elektriciteitsbehoeften zou dan ook geen reden tot bezorgdheid mogen zijn. Het echte probleem zou op lange termijn bestaan in het beheersen van de verbruikspieken door het opladen van elektrische auto’s. Daarom is het belangrijk ons verbruik te optimaliseren. En dat begint met een verandering van onze gewoonten.

Tegenwoordig zijn veel bestuurders van elektrische auto’s geneigd hun auto op te laden telkens die stilstaat. Vooral omdat ze bang zijn zonder stroom te vallen … Deze slechte gewoonte heeft niet alleen een negatieve invloed op de kwaliteit van de batterij, maar leidt ook tot een onnodige overbelasting van het elektriciteitsnet.

Gelukkig beloven de elektrische auto’s die de komende jaren op de markt zullen komen een steeds groter rijbereik. Dit zal de “range anxiety” verminderen en zo hopelijk deze slechte gewoonte doen verdwijnen.

Prijsschommelingen

Bedrijven en huishoudens zullen de komende jaren hun verbruik moeten spreiden. In Vlaanderen bijvoorbeeld zal het capaciteitstarief vanaf 2022 van toepassing zijn. Concreet gaat het om een tariefsysteem dat rekening houdt met de pieken in het verbruik van je elektrische installatie. Als je een piek creëert door meerdere energieverslindende apparaten tegelijk aan te sluiten gedurende ten minste 15 minuten, zal een hoger tarief aangerekend worden. Kortom, het is niet slim om bijvoorbeeld je elektrische auto, je vaatwasser, je wasmachine en je airco tegelijk te gebruiken en/of op te laden.

Het is de bedoeling om de burgers aan te zetten tot een verantwoordelijker en verstandiger energiegebruik. Beter nog, om het hen mogelijk te maken hun verbruik te verminderen. Voorlopig gaat het dus alleen om het Vlaams Gewest. Maar waarschijnlijk zullen Wallonië en Brussel spoedig volgen.

De auto als batterij

Een andere manier om het totale elektriciteitsverbruik te verminderen, is je elektrische auto gebruiken als energieleverancier. Een voorbeeld? Je laadt je auto op tijdens perioden van zonneschijn of sterke wind. Vervolgens gebruik je de autobatterij om je elektrische apparaten op te laden of te gebruiken tijdens piekverbruiksperioden. Deze technologie wordt VtoG (Vehicle to Grid) of VtoH (Vehicle to Home) genoemd. Hiervoor moeten auto’s met een bidirectioneel laadsysteem uitgerust worden.

Bij de elektrische auto’s die vandaag beschikbaar zijn, is deze oplossing nog niet mogelijk, maar ze wordt massaal aangekondigd voor de volgende modellen van verschillende fabrikanten. Kia introduceert ook VtoE (Vehicle to Everything) of VtoL (Vehicle to Load), waarmee zijn nieuwe EV6 om het even welk toestel via één kabel kan opladen wanneer de auto stilstaat.

Besluit

Zoals je ziet, is er geen gebrek aan oplossingen om de toegenomen vraag naar elektriciteit als gevolg van de groeiende verkoop van 100% elektrische voertuigen op te vangen. En in een snel evoluerende maatschappij zullen de komende jaren waarschijnlijk nog andere oplossingen ontwikkeld worden.