Elektrische fietsen: niet allemaal gelijk voor de wet

Overweeg je om een elektrische fiets te kopen? Dan moet je weten dat dit bepaalde verplichtingen met zich kan meebrengen, afhankelijk van de fiets die je kiest. Denk goed na welk type het beste aansluit op jouw behoeften voordat je tot de aankoop overgaat.

Welke soorten fietsen zijn er?

De definitie van een fiets, of beter gezegd 'rijwiel' in de wegcode is een goed uitgangspunt. Zo is een rijwiel, volgens artikel 2.15.1 van de wegcode, "elk voertuig met twee of meer wielen, dat wordt voortbewogen door middel van pedalen of van handgrepen door één of meer van de gebruikers en niet met een motor is uitgerust, zoals een fiets, een driewieler of een vierwieler." Dat gaat dus over fietsen zonder motor.

Het artikel vervolgt: "De bevestiging van een elektrische hulpmotor met een nominaal continu vermogen van maximaal 0,25 kW, waarvan de aandrijfkracht geleidelijk vermindert en tenslotte wordt onderbroken wanneer het voertuig een snelheid van 25 km/u bereikt, of eerder, indien de bestuurder ophoudt met trappen, brengt geen wijziging in de classificatie als rijwiel." Deze bepaling gaat over de gewone e-bike, het meest verkochte type elektrische fiets. De motor heeft een vermogen van maximaal 250 watt, die trapondersteuning biedt tot 25 km/u. Trap je sneller, dan schakelt de motor zichzelf uit. Voor een gewone elektrische fiets heb je geen rijbewijs nodig.

Gemotoriseerde fiets en speed pedelec

Artikel 2.15.1 gaat over de gemotoriseerde fiets. De motor heeft een vermogen tot 1.000 Watt en een snelheid die beperkt is tot 25 km/h. Hij biedt trapondersteuning, maar kan ook uitgerust zijn met een motor die autonoom kan werken, zonder dat je hoeft te trappen. Om met een gemotoriseerde fiets te rijden is geen rijbewijs nodig, maar de bestuurder moet wel 16 jaar zijn.

Dan is er nog de speed pedelec, gedefineerd in artikel 2.17.3: een snelle elektrische fiets met een vermogen tot 4.000 W. De trapondersteuning blijft werken tot een snelheid van 45 km/h. Om met een speed pedelec te rijden, moet je 16 jaar zijn en een rijbewijs AM (bromfiets) of B (auto) te hebben. Je moet ook een goedgekeurde bromfietshelm of fietshelm dragen; deze moet ook de slapen en het achterhoofd beschermen. Een gewone fietshelm zoals wielertoeristen die dragen volstaat dus niet! Een speed pedelec moet ingeschreven worden en een nummerplaat hebben.

Welke verzekering voor je elektrische fiets?

Voor gewone elektrische fietsen en gemotoriseerde fietsen is een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid (BA) niet verplicht. Het is echter aanbevolen om een familiale verzekering ('BA Privéleven') voor schade aan derden en/of een ongevallenverzekering privéleven (voor je eigen arbeidsongeschiktheid na een ongeval) af te sluiten. Als de gemotoriseerde fiets autonoom kan rijden (zonder dat je zelf trapt) is een verzekering BA wel verplicht.

Voor een speed pedelec die niet autonoom kan rijden (zonder dat je zelf trapt) is een verzekering BA sinds 2019 niet langer verplicht. Maar sommige polissen familiale verzekering sluiten snelle fietsen specifiek uit. Controleer met je makelaar of tussenpersoon of schade aan derden wel gedekt is, en sluit anders een aparte verzekering BA voor je speed pedelec af.

Welke verkeersregels voor je elektrische fiets?

Elektrische fietsen en gemotoriseerde fietsen zijn onderworpen aan dezelfde verkeersregels als niet-elektrische fietsen. Voor de snelle “speed pedelecs” gelden echter andere regels. In de wegcode worden ze omschreven als 'bromfietsen klasse P'. Ze moeten vaak dezelfde verkeersregels volgen als bromfietsen. Dat zorgt soms voor rare toestanden: speed pedelecs mogen niet rijden in voetgangerszones waar fietsers (op aangeduide tijdstippen) wel toegang hebben. Speed pedelecs mogen net als andere fietsers wel met twee naast elkaar rijden waar dat kan.

Nieuwe verkeersregels (1 oktober 2022):

• Voortaan mogen speed pedelecs ook rijden op fietspaden met een verkeersbord D9. Als de maximumsnelheid 50 km/u of minder is, is dat een recht, maar geen verplichting. Als de snelheidslimiet hoger is, is een het verplichting om het fietspad te volgen.

• Wanneer bij de driekleurige verkeerslichten een teken B22 of B23 is geplaatst, mogen de gebruikers van speed pedelecs door het rode of oranje licht rijden om naar rechts af te draaien (B22) of om rechtdoor te rijden (B23). In beide gevallen moet wel voorrang verleend worden aan de andere weggebruikers. Bromfietsers klasse A vallen hier niet onder en moeten altijd stoppen voor het rode licht.

Mag een speed pedelec in een fietsstraat?

In een fietsstraat mogen speed pedelecs net als fietsers over de hele breedte van de rijbaan rijden als het een eenrichtingsstraat is. In een fietsstraat met verkeer in beide richtingen mogen ze ook de volledige rechterhelft innemen. Speed pedelecs mogen in een fietsstraat andere fietsers inhalen, wat motorvoertuigen niet mogen. Daarbij moeten ze zich wel houden aan de snelheidslimiet van 30 km/u. In een schoolstraat mogen rijwielen en speed pedelecs sinds februari 2020 stapvoets rijden zonder voetgangers te hinderen.

Op wegen waar de maximumsnelheid meer dan 50 km/u bedraagt, moeten speed pedelecs het fietspad (aangeduid met het bord D7) gebruiken:

Op wegen waar de maximumsnelheid minder dan 50 km/u bedraagt, mogen speed pedelecs het fietspad gebruiken, of op de rijbaan rijden. Via onderborden met het symbool van een bromfiets en/of de onderletter P kan de wegbeheerder echter specifieke geboden of verboden aanduiden, bijvoorbeeld over het gebruik van het fietspad en het in tegengestelde richting rijden in een eenrichtingsstraat.

Alle informatie over elektrische fietsen vind je op de website van de FOD Mobiliteit en Vervoer.