Mobiliteit in het nieuwe regeerakkoord: vijf gevoelige kwesties onder de loep

Eindelijk heeft België weer een volwaardige regering. En daar horen uiteraard een nieuw programma en nieuwe ambities bij voor de komende ambtstermijn. Touring hield het akkoord tussen de meerderheidspartijen tegen het licht om na te gaan wat het inzake mobiliteit in petto heeft voor automobilisten, motorrijders en fietsers.

We selecteerden de vijf belangrijkste voorstellen op het vlak van mobiliteit, milieu, fiscaliteit en verkeersveiligheid. Die legden we voor aan Danny Smagghe, woordvoerder van Touring.

1. Multimodaliteit

We beginnen ons overzicht met het mobiliteitsgedeelte, en meer bepaald met de zogenaamde multimodaliteit: de combinatie van verschillende vervoermiddelen om een bestemming te bereiken. Het doel? Ons wegennet minder belasten en minder vervuilen.

Wat zegt het regeerakkoord?

“Een vlotte en duurzame mobiliteit is van groot belang voor onze economie en voor de vrijheid en levenskwaliteit van onze burgers. Anderzijds heeft mobiliteit vandaag ook een negatieve impact op het klimaat, evenals op de luchtkwaliteit en onze volksgezondheid. (...) De regering wil daarom inzetten op zachte, collectieve en multimodale mobiliteit. Dit impliceert in het bijzonder bijkomende financiering om de NMBS en Infrabel in staat te stellen om te investeren in een duurzame ‘modal shift’.”

Wat vindt Touring hiervan?

Danny Smagghe: Als mobiliteitsclub steunen wij alle initiatieven die de gebruiker in staat stellen om zich zo vlot en zo duurzaam mogelijk te verplaatsen. In dat kader is er een belangrijke rol weggelegd voor het openbaar vervoer, en de trein in het bijzonder. We mogen echter niet omgekeerd te werk gaan en de auto ontraden als er geen of geen valabele alternatieven zijn! Neem nu het bekende GEN (of toch in elk geval het Waalse gedeelte). Dat is nog altijd niet volledig operationeel, hoewel het dat al lang zou moeten zijn. Bovendien is het belangrijk dat de NMBS en de verschillende overheden de parkeermogelijkheden aan de stations uitbreiden. Die transportknooppunten moeten het voor automobilisten mogelijk maken om hun wagen veilig en betaalbaar achter te laten. Touring wil deze ontradingsparkings absoluut gratis houden.

2. Gedeeld vervoer

De regering wil ook het gebruik van privéwagens beperken en gedeeld vervoer stimuleren.

Wat zegt het regeerakkoord?

“Samen met de deelstaten streeft deze regering naar een ambitieuze modal shift met het oog op een forse toename van het aandeel van duurzame mobiliteitsmodi. Om te komen tot een verschuiving van het persoonlijke bezit van vervoermiddelen naar het gebruik van gedeelde vervoermiddelen, werkt de regering samen met de deelstaten een kader uit om ‘Mobility as a Service’ uit te rollen. De doelstelling moet zijn te komen tot een geïntegreerd systeem dat het volledige traject uitstippelt en kan worden betaald met een enkel ticket, per traject of voor een bepaalde periode.”

Wat vindt Touring hiervan?

Danny Smagghe: Wij vinden het MaaS-concept een uitstekend initiatief, om verschillende vervoermiddelen binnen één coherent geheel te kunnen combineren. De regering wil samenwerken met de gewesten en dat is een goede zaak. Voor ons moet dit pakket deel uitmaken van het mobiliteitsbeleid, en daar hebben we verschillende voorstellen voor.

3. Mobiliteitsbudget

Wat zijn op fiscaal vlak de wensen inzake het mobiliteitsbudget?

Wat zegt het regeerakkoord?

“De regering zal een kader uitwerken waarbij ook werknemers die geen aanspraak maken op een bedrijfswagen, een mobiliteitsbudget toegekend kunnen krijgen door hun werkgever. Op die manier worden duurzame mobiliteitsalternatieven gestimuleerd (openbaar vervoer, fietsen, broeikasvrije auto’s enzovoort) evenals het dicht bij het werk (gaan) wonen. Werknemers die de afstand van hun woon-werkverkeer per fiets of speed pedelec afleggen, worden hiervoor – met respect voor het sociaal overleg – vergoed met een fietsvergoeding.”

Wat vindt Touring hiervan?

Danny Smagghe: Zoals ik eerder al uitlegde, is Touring voor multimodaliteit, maar tegen het idee dat de eigen wagen moet verdwijnen. We vinden dat de Belg vrij moeten kunnen kiezen over hoe hij zich verplaatst. Tegelijk denkt Touring dat het mobiliteitsbudget een mooie opportuniteit is om het aantal verplaatsingen met de wagen te verminderen. Enerzijds moet je de werknemers dus overtuigen van het positieve effect van een dergelijk mobiliteitsbudget. Anderzijds moeten we de overheden overtuigen van de hoogdringendheid om alternatieven te voorzien. Vandaar ook het belang van het in de vorige vraag aangehaalde MaaS-concept.

Voor Touring moet dit mobiliteitsbudget in elk geval veel aantrekkelijker en toegankelijker gemaakt worden voor de werknemers. Ondernemingen moeten dus aangemoedigd worden om het budget ter beschikking te stellen. Dat kan bijvoorbeeld via fiscale stimulansen. Wie zich met de wagen naar een bushalte of station begeeft, moet datzelfde budget echter ook kunnen gebruiken voor de parkeerkosten. Er is hier trouwens een wetsvoorstel voor ingediend, maar bij het schrijven van dit artikel was daar nog geen beslissing over genomen. Tot slot moet het systeem ook toegankelijk zijn voor werknemers die in het verleden misschien geen bedrijfswagen hadden.

4. Iedereen elektrisch

Iedereen elektrisch? Dat is wat je zou kunnen denken bij het lezen van het hoofdstuk ‘Broeikasgasvrije verplaatsingen’ in het akkoord ...

Wat zegt het regeerakkoord?

“Om de luchtkwaliteit te verbeteren, de klimaatimpact van ons transport te verminderen en de innovatie in de autosector aan te moedigen, zal de regering, in overleg met de deelstaten, werken aan de geleidelijke uitfasering van de verkoop van niet-zero-emissieauto’s (...) op voorwaarde dat er voldoende betaalbare wagens op de markt zijn en er analyses over de levenscyclus voorhanden zijn. In dit kader zal de regering ook rekening houden met de impact van deze transitie op de overheidsfinanciën (onder andere impact op accijnzen). (...) Alle nieuwe bedrijfswagens moeten tegen 2026 broeikasgasvrij zijn.”

Wat vindt Touring hiervan?

Danny Smagghe: Net als voor de eigen wagen, waarover we het eerder hadden, is het belangrijk dat de automobilist keuze heeft wat betreft de aandrijving. Als de overheid de schadelijke uitstoot van voertuigen wil beperken, is dat een goede zaak. Maar we moeten realistisch blijven! Er moeten hiervoor de nodige modellen beschikbaar zijn, en ze moeten vooral betaalbaar zijn voor het grote publiek. Iedereen weet echter dat een elektrische auto veel duurder is dan een klassiek model. Dat stelt zowel particulieren als ondernemingen voor problemen.

Bovendien moet er in het hele land voldoende laadinfrastructuur zijn, en dat is nog lang niet het geval. Als de ondernemingen en particulieren daar ook zelf voor moeten zorgen, zijn dat nog eens grote kosten die erbij komen. De doelstelling is dus zeker lovenswaardig, maar er moet ook aandacht besteed worden aan minder dure alternatieven, zoals aardgas, hybrides en plug-inhybrides.

5. Verkeersveiligheid

Tot slot hebben we het ook even over de verkeersveiligheid. Het opmerkelijkste punt in het akkoord is wellicht het rijbewijs met punten ...

Wat zegt het regeerakkoord?

“Om de verkeersveiligheid te verhogen en te komen tot een forse vermindering van het aantal verkeersdoden op onze wegen, met als doelstelling het halveren van het aantal verkeersdoden tegen 2030 en de ‘vision zero’ van nul verkeersdoden tegen 2050, zal de regering verschillende maatregelen nemen. Zo wordt de pakkans verhoogd. Een op de drie bestuurders zal jaarlijks worden gecontroleerd op snelheid, het gebruik van alcohol of drugs, gordeldracht en gsm achter het stuur. Een studie over de rol van het rijbewijs met punten in vergelijking met andere landen zal worden uitgevoerd.”

Wat vindt Touring hiervan?

Danny Smagghe: Touring is algemeen gesproken geen voorstander van het rijbewijs met punten omdat we het een blind systeem vinden. In tegenstelling tot het huidige boetesysteem voor verkeersinbreuken heeft het rijbewijs met punten een automatisch karakter. Vandaag kan de politierechter rekening houden met de omstandigheden waarin een overtreding begaan wordt of met het type bestuurder (particulier of professioneel). Niet alle inbreuken zijn immers het gevolg van onvoorzichtig rijgedrag of overdreven snelheid. Een voorbeeldige bestuurder die na vele jaren één zware overtreding begaat, kan meteen een groot aantal punten verliezen zonder zich te kunnen verdedigen.

De maatregel houdt ook geen rekening met het aantal kilometers dat jaarlijks wordt afgelegd. Ervaringen in het buitenland (bijvoorbeeld in Frankrijk) tonen aan dat (echte) wegpiraten blijven rijden zonder rijbewijs of met vervalste documenten. Touring vindt het wel een goede zaak dat de pakkans vergroot wordt door gerichtere controles (zoals in Frankrijk of Nederland), om alle gebruikers beter bewust te maken van de gevaren.

De beste oplossing lijkt ons het systeem dat wordt toegepast in het Verenigd Koninkrijk. Daar is het immers de rechter die bepaalt of er al dan niet punten afgetrokken worden. Wie een overtreding begaat, krijgt zo altijd de kans om zijn of haar zaak toe te lichten voor een beroepsmagistraat. Er kan dan rekening gehouden worden met eventuele tegenargumenten vooraleer er een vonnis wordt geveld met gevolgen voor het rijbewijs. Dat is het concept dat ons het meest aangewezen lijkt.